फडके रोड ही गोष्ट आम्हा डोंबिवलीकरांसाठी किती महत्त्वाची आहे हे केवळ एक सच्चा डोंबिवलीकरच जाणू शकेल. मुंबईच्या सांस्कृतिक राजधानीचं बिरूद मिरवणाऱ्या या शहरात या रस्त्यावर ही संस्कृती नांदते. याचं कारण म्हणजे फडके रोडच्या एका टोकाला असलेलं आमचं ग्रामदैवत गणेशाचं भव्य मंदिर. डोंबिवलीतल्या अनेक कलांचा उगम या मंदिरात झाला. डोंबिवलीकर कलाकारांना हक्काचं व्यासपीठ मिळवून देणारं हे व्यासपीठ. शहरातल्या अनेक कलाकारांनी इथल्या गणेशापुढे कला सादर करून पुढे देशाविदेशात मैफिली गाजवल्या. दिवाळीच्या दिवशी पहाटे फडके रोडवर जमणाऱ्या तरूणाईला फॅड म्हणून न हेटाळता या मंदिराने 'युवा शक्ती, युवा भक्ती दिन' म्हणत सामावून घेतलं. असाच उत्साह दिसतो तो गुढीपाडव्याच्या निमित्ताने.
गुढीपाडवा, मराठी नववर्षाचं स्वागत जल्लोषात आणि तितक्यात सुसंस्कृत पद्धतीने करण्याचा मंत्र डोंबिवलीने महाराष्ट्राला दिला. त्याची संकल्पनाही इथे मंदिरात उगम पावली आणि त्याचा केंद्रबिंदू झाला फडके रोड. 1990 मध्ये हा भव्य उपक्रम सुरू झाला. शहराच्या विविध भागातून भारतीय विशेषतः मराठी संस्कृतीचं दर्शन घडवणारे चित्ररथ, दिंड्या, पालख्या, पथकं, ढोल ताशे पथकं एका विशिष्ट ठरलेल्या मार्गाने प्रवास करून गणेश मंदिराजवळ नेहरू मैदानात एकत्र येतात. गंमत म्हणजे या उत्सवाच्या आयोजनात तरूणापासून वयोवृद्धांपर्यंत सर्वांचाच सहभाग असतो. सर्व वयोगटातले डोंबिवलीकर आपापल्या चित्ररथ, शोभायात्रांच्या माध्यमातून एकत्र येतात.
अक्षरशः वय, देहभान, तहान भूक विसरून हा उत्सव साजरा केला जातो. कुठेही थिल्लरपणा नाही, गडबड गोंधळ, धिंगाणा नाही अशा प्रकारे हा सण साजरा होतो. शोभायात्रांचे विषयही कितीतरी... पाणीबचतीच्या संदेशापासून, पर्यावरण संवर्धनापर्यंत आणि अध्यात्मापासून ते विज्ञान महतीपर्यंत.. गेल्या 5 ते 6 वर्षांपासून आणखी एका उत्साही कार्यक्रमाची भर पडलीय. डोंबिवलीत विविध ढोलपथकं निर्माण झाली आहेत. या ढोलपथकांची वर्षभर विविध ठिकाणी सुरू असलेली प्रॅक्टीस आणि त्यांची गुढीपा़डव्याच्या दिवशीची फडके रोडवरची अदाकारी निव्वळ पाहण्या आणि ऐकण्यासारखीच. अक्षरशः आमचा फडके रोड दणाणून जातो.
पण एवढे ढोल, ताशे वाजत असले तरी त्यात कुठेही कानठळ्या बसवणाऱ्या डिजेचा उबगावणेपणा नसतो. साऊंड आणि म्युझिक यातला फरक तुम्हाला तिथे अनुभवायला मिळतो. ढोल, ताशे, झांजा, त्रिकोण, टोला आणि तत्सम वाद्य यांनी अक्षरशः भव्य वातावरण अनुभवायला मिळतं. मला कौतुक याचं वाटतं की फडके रोडच्या दुतर्फा हजारो नागरिक राहतात. पण कोणीही या प्रात्यक्षिकांना विरोध करत नाही. एकाच रंगाचे झब्बा सलवार घालून डोक्यावर फेटे, कमरेला शेले बांधून या पथकातले युवक युवती ढोल वादन करतात. अप्रतिम...
गुढीपाडव्याच्या कार्यक्रमांची सुरूवात खरं म्हणजे चार दिवस आधीपासूनच होते. दीपोत्सव, सुक्त पठण, भीत्ती चित्र स्पर्धा असे विविध उपक्रम साजरे होतात. संपूर्ण डोंबिवली यात सहभागी होते.
सांगण्यासारखं बरच काही आहे... डोंबिवली हे शहर म्हणजे मुंबई नावाच्या बोर्ड रूमला लागून असलेली एक बेडरूम असं वर्णन केलं जातं. डोंबिवलीकराला हे वर्णन आवडत नाही, पण परिस्थिती खरंच तशी आहे हे तो मनोमन जाणून असतो. सकाळी 7.26, 7.43, 8.13, 9.52 अशा विचित्र वेळा दाखवणाऱ्या गाड्यांना लटकत मुंबई गाठणे, दिवसभर मरमर काम करणे आणि रात्री तशाच विक्राळ वेळा दाखवणाऱ्या गाड्यांना लटकत परतणं हे डोंबिवलीकरांच्या पाचवीला पुजलेलं. तरीही डोंबिवलीकर आपली सांस्कृतिक ओळख टिकवू शकला ते केवळ आणि केवळ अशा सुंदर सणांमुळे... असे सण साजरे केल्यावर हा डोंबिवलीकर पुन्हा तयार होतो, पुढच्या सोमवारसाठी....
गुढीपाडवा, मराठी नववर्षाचं स्वागत जल्लोषात आणि तितक्यात सुसंस्कृत पद्धतीने करण्याचा मंत्र डोंबिवलीने महाराष्ट्राला दिला. त्याची संकल्पनाही इथे मंदिरात उगम पावली आणि त्याचा केंद्रबिंदू झाला फडके रोड. 1990 मध्ये हा भव्य उपक्रम सुरू झाला. शहराच्या विविध भागातून भारतीय विशेषतः मराठी संस्कृतीचं दर्शन घडवणारे चित्ररथ, दिंड्या, पालख्या, पथकं, ढोल ताशे पथकं एका विशिष्ट ठरलेल्या मार्गाने प्रवास करून गणेश मंदिराजवळ नेहरू मैदानात एकत्र येतात. गंमत म्हणजे या उत्सवाच्या आयोजनात तरूणापासून वयोवृद्धांपर्यंत सर्वांचाच सहभाग असतो. सर्व वयोगटातले डोंबिवलीकर आपापल्या चित्ररथ, शोभायात्रांच्या माध्यमातून एकत्र येतात.
अक्षरशः वय, देहभान, तहान भूक विसरून हा उत्सव साजरा केला जातो. कुठेही थिल्लरपणा नाही, गडबड गोंधळ, धिंगाणा नाही अशा प्रकारे हा सण साजरा होतो. शोभायात्रांचे विषयही कितीतरी... पाणीबचतीच्या संदेशापासून, पर्यावरण संवर्धनापर्यंत आणि अध्यात्मापासून ते विज्ञान महतीपर्यंत.. गेल्या 5 ते 6 वर्षांपासून आणखी एका उत्साही कार्यक्रमाची भर पडलीय. डोंबिवलीत विविध ढोलपथकं निर्माण झाली आहेत. या ढोलपथकांची वर्षभर विविध ठिकाणी सुरू असलेली प्रॅक्टीस आणि त्यांची गुढीपा़डव्याच्या दिवशीची फडके रोडवरची अदाकारी निव्वळ पाहण्या आणि ऐकण्यासारखीच. अक्षरशः आमचा फडके रोड दणाणून जातो.
पण एवढे ढोल, ताशे वाजत असले तरी त्यात कुठेही कानठळ्या बसवणाऱ्या डिजेचा उबगावणेपणा नसतो. साऊंड आणि म्युझिक यातला फरक तुम्हाला तिथे अनुभवायला मिळतो. ढोल, ताशे, झांजा, त्रिकोण, टोला आणि तत्सम वाद्य यांनी अक्षरशः भव्य वातावरण अनुभवायला मिळतं. मला कौतुक याचं वाटतं की फडके रोडच्या दुतर्फा हजारो नागरिक राहतात. पण कोणीही या प्रात्यक्षिकांना विरोध करत नाही. एकाच रंगाचे झब्बा सलवार घालून डोक्यावर फेटे, कमरेला शेले बांधून या पथकातले युवक युवती ढोल वादन करतात. अप्रतिम...गुढीपाडव्याच्या कार्यक्रमांची सुरूवात खरं म्हणजे चार दिवस आधीपासूनच होते. दीपोत्सव, सुक्त पठण, भीत्ती चित्र स्पर्धा असे विविध उपक्रम साजरे होतात. संपूर्ण डोंबिवली यात सहभागी होते.
सांगण्यासारखं बरच काही आहे... डोंबिवली हे शहर म्हणजे मुंबई नावाच्या बोर्ड रूमला लागून असलेली एक बेडरूम असं वर्णन केलं जातं. डोंबिवलीकराला हे वर्णन आवडत नाही, पण परिस्थिती खरंच तशी आहे हे तो मनोमन जाणून असतो. सकाळी 7.26, 7.43, 8.13, 9.52 अशा विचित्र वेळा दाखवणाऱ्या गाड्यांना लटकत मुंबई गाठणे, दिवसभर मरमर काम करणे आणि रात्री तशाच विक्राळ वेळा दाखवणाऱ्या गाड्यांना लटकत परतणं हे डोंबिवलीकरांच्या पाचवीला पुजलेलं. तरीही डोंबिवलीकर आपली सांस्कृतिक ओळख टिकवू शकला ते केवळ आणि केवळ अशा सुंदर सणांमुळे... असे सण साजरे केल्यावर हा डोंबिवलीकर पुन्हा तयार होतो, पुढच्या सोमवारसाठी....
No comments:
Post a Comment